Na 25 jaar afwezigheid is de eikenzandbij weer teruggekeerd in de gemeente Berg en Dal. In dit gebied leefde ooit de grootste populatie van Europa van deze uiterst zeldzame bijensoort, maar door verwaarlozing van het leefgebied was de bij al een kwart eeuw niet meer waargenomen. Dankzij samenwerking van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC) en EIS-Kenniscentrum Insecten met steun van de terreineigenaar Rudy Broekman en de provincie Gelderland is de eikenzandbij nu weer terug, en met hem meer dan honderd andere bijensoorten.
Sinds 2020 beheert de VNC een weide in Berg en Dal, waar ooit ruim dertigduizend exemplaren van de elders nagenoeg uitgestorven eikenzandbij voorkwamen. Dankzij subsidie van de provincie Gelderland heeft de VNC in het gebied de opslag van berken en Amerikaanse vogelkers kunnen verwijderen en de overwoekerende bramen en varens afgeplagd. Sindsdien maaien we de weide regelmatig en zorgt de begrazing door twee pony’s voor behoud van het karakter van deze ‘eikenzandbijwei’. Het leefgebied van talloze soorten, en de schoonheid en ecologische waarde van de weide zijn daarmee veiliggesteld.
Uit intensieve monitoring is gebleken dat in het gebied 120 soorten bijen voorkomen (één derde van alle bijensoorten in Nederland), waaronder maar liefst 23 Rode Lijstsoorten. Een aantal zeer bijzondere en zeldzame dieren die er voorkomen zijn de gewone langhoornbij, de grote wespbij, de groene zandbij, de goudwesp ‘Holopyga generosa’, het vliegend hert en de hazelworm. En nu mag de eikenzandbij zich na 25 jaar dus ook weer in dat rijtje voegen. De weide typeert zich als ‘heischraal grasland’, een Natura 2000-habitattype, wat zeker deels de hoge biodiversiteit erin verklaart.
Eén van de gevonden exemplaren van de eikenzandbij. Foto: Jouke van der Zee
De terugkeer van de eikenzandbij is bijzonder. De enige andere bekende locatie in Nederland is in Limburg, en in heel Europa zijn in totaal maar zo’n tien populaties bekend. Mede door deze zeldzaamheid is de eikenzandbij in de provincie Gelderland aangemerkt als prioritaire soort, wat betekent dat deze extra aandacht krijgt om te voorkomen dat hij verdwijnt. De recent aangetroffen eikenzandbijen in Berg en Dal tonen aan dat het beheer werkt, en bieden houvast om de succesvolle samenwerking tussen de betrokken partijen de komende jaren voort te zetten. Daarnaast werkt de VNC samen met Stichting Bargerveen en EIS aan een breder plan om leefgebieden voor bijen op de Nijmeegse stuwwal in te richten en te herstellen.
Vroege Vogels radio besteedde op zondag 15 juni jl. aandacht aan de terugkeer van de eikenzandbij. Het fragment is hieronder terug te luisteren (vanaf 02:17:22).
https://npo.nl/luister/podcasts/43-vroegevogels/125878
De eikenzandbijwei
