De Maasheggen is het omvangrijkste heggenlandschap van Nederland. In dit landschap biedt een mozaïek van heggen, weides, drinkpoelen en oude knotbomen al eeuwen een veilige thuishaven aan een bijzondere verscheidenheid aan planten en dieren. De VNC zet zich in voor heggen in dit gebied, maar daarnaast ook voor andere elementen en maatregelen die de biodiversiteit bevorderen. We lichten een paar voorbeelden uit van wat we al gedaan hebben en van wat we de komende maanden nog gaan doen. De meeste van deze maatregelen zijn onderdeel van de biodiversiteitssubsidie Niet-productieve investeringen voor weide- en akkervogels. Daarnaast hebben we ook mooie bijdragen van het Ars Donandi Tringa Fonds en het Prins Bernard Cultuurfonds ontvangen, die we inzetten bij een aantal van onderstaande projecten.
Heggen
Daar waar mogelijk wordt het inboeten met tractor/plantmachine gedaan, maar meestal is het toch ‘ouderwets handwerk’.
Goed beheerde en gezonde heggen leveren een enorme impuls voor de biodiversiteit. Om hiervoor te zorgen gaan we verwaarloosde heggen, die in de loop der jaren door slecht beheer uiteen zijn gevallen, herstellen door gaten met inheemse meidoorn in te planten. Zo is tot en met december van 2021 3 kilometer aan heg hersteld.
Daarnaast planten we ook nieuwe heggen aan. Deze nieuwe heggen zullen voornamelijk bestaan uit meidoorn zijn (tachtig procent), maar er zullen ook andere soorten struiken worden geplant; allemaal inheemse soorten. In december is 1 kilometer nieuwe struweelhaag aangeplant.
Bloemenranden
De grasstroken hebben de grondbewerking ondergaan, en zijn daarna ingezaaid met een meerjarig kruidenmengsel.
We hebben vorig jaar ruim twee hectare kruidenrijke bloemenranden ingezaaid. Niet alleen zien deze randen er, zodra ze in bloei staan, bijzonder mooi uit; ze vormen ook een belangrijke en gezonde voedselbron voor de koeien die er grazen: een kruidenrijk ‘menu’ geeft de koeien een betere weerstand dan wanneer zij slechts één soort zouden eten, zoals het veelvoorkomende Engels raaigras. Dit concurrentiekrachtige raaigras in combinatie met de rijke kleigrond in het gebied is een belangrijke oorzaak van de snelle afname van kruidenrijkdom in de Maasheggen. Met onze kruidenrijke randen proberen wij die trend te doorbreken. Samen met Peter Verbeek van Bureau Natuurbalans hebben we een methode ontwikkeld die voor meer kruiden in een grasland zorgt. Doordat de grasstroken eerst gefreesd, vervolgens geploegd en daarna ingezaaid worden met een meerjarig kruidenmengsel, hebben de kruiden een goede kans om aan te slaan.
Overstaanders
Bomen horen onlosmakelijk bij en in de heggen langs de Maas. Zogenoemde overstaanders (vrijstaande bomen in een heg) komen nog op vele plekken in de Maasheggen voor. Ze zorgen voor schaduw, schuil- en broedplaatsen en voedsel en vervullen zo ze een belangrijke ecologische functie. Maar in de loop der jaren zijn ook vele van deze overstaanders verdwenen. Vanaf dit jaar gaan we in heggen nieuwe bomen neerzetten die in de toekomst als overstaander of als knotboom kunnen worden beheerd.
Nestkasten
De ringmus is een beschermde inheemse vogel en een graag geziene gast bij boerderijen en in dorpen aan de randen van de Maasheggen. Met nestkasten op de juiste plekken hopen we meer ringmussen naar de Maasheggen te trekken. In totaal gaan we vijftig nestkasten ophangen aan boerderijgevels en in bomen.
Poelen
De VNC heeft inmiddels 15 poelen opgeknapt.
Naast bovengenoemde maatregelen werken we ook door aan ons in 2020 gestarte poelenproject. Voor de kwetsbare en zeldzame kamsalamander herstellen we bestaande poelen in de Maasheggen en leggen we nieuwe poelen aan. Zo hebben we in 2020 al vijf poelen opgeknapt en vorig jaar nog eens tien. In 2022 herstellen we de laatste dertien. De aanleg van nieuwe poelen heeft helaas vertraging opgelopen. In juni 2021 hebben we al een vergunning voor de aanleg van de poelen aangevraagd, maar die is op het moment dat we dit schrijven nog steeds niet vergund. Het verbaast ons dat een overheidsinstantie over een ogenschijnlijk eenvoudige ingreep als het graven van een poel na een half jaar nog niet kan zeggen of dit mag. Het begin van de aanleg hebben we daarom noodgedwongen moeten doorschuiven naar 2022. In totaal gaan we 35 nieuwe poelen graven.
Bijenheuvels
Ten slotte gaan we nog zogenoemde bijenheuvels aanleggen. Deze maatregel, bedoeld voor de noodlijdende solitaire bijen, hebben we samen met bijenexperts bedacht. De bijenheuvels maken we door grond te stapelen en daarna aan één kant strak af te snijden. De opstaande kant is dan geschikt voor solitaire bijen om in te nestelen. Voor de bijenheuvels maken we gebruik van de grond die we voor de poelen uitgraven. Maar nu we de aanleg van de poelen naar volgend jaar moeten doorschuiven, lopen helaas ook de bijenheuvels vertraging op. Niettemin vindt ook deze maatregel vanaf 2022 plaats en komen de bijenheuvels op circa honderd locaties in de Maasheggen.
Dit artikel verscheen eerder in het VNC-ledenblad ‘Landschappelijk’. Leden van de VNC krijgen het blad gratis thuisgestuurd.
